Ispod pribojskog sela Kratovo, u živopisnom i uzbudljivom kanjonu Kratovske reke koja se, kilometar nizvodno, kod jezera Potpeć uliva u Lim, nalazi se stena Bjeličkovica i u njoj ozidana trospratna isposnica.
Isposnica je izgrađena u srednjem veku, u prirodnoj pećini u rascepu dva kamena masiva, namenjena je monasima manastira Svetog Nikole, u Pribojskoj Banji,koij su u njoj obitavali još u prednemanjićkom periodu .Na ulazu je ozidana sigom i kamenom, nivoi – spratovi, podeljeni su drvenim konstrukcijama, a na spratovima postoje prozori i ostaci kamina. Isposnica je duboka 22 metra, ulazni zid je visok 9 metara, a svaki sprat je imao oko 18 kvadratnih metara prostora.
Iako je dobro kamuflirana u krajolik, njen spoljni zid se može videti, (kada znate gde da gledate) sa obližnje staze koja vodi kroz kanjon. Pristup isposnici sada je moguć samo uz pomoć alpinističke opreme, a istraživači ostavljaju mogućnost da joj se prilazilo preko neke drvene konstrukcije ili stepenica u kamenu.
„Pustinja“, za monahe podvižnike
Meštani zaseoka Ćirkovići, u blizini čijih domova se nalazi ova isposnica, nazivaju je „Pustinja“. Istim nazivom su vekovima ranije nazivane naseobine monaha podvižnika koji su u osamljivanju i izbegavanju društvenih kontakata videli priliku da se duhovno uzdignu i učvrste u veri.
Isposnica manastira Sveti Nikola na Banji
Vrlo je verovatno da su u ovoj i sličnim isposnicam pisane i prepisivane verske knjige,na šta, upućuju i naučnici Danica i Marko Popović koi su do sada najdetaljnije istaživali ovu isposnicu i osvojim nalazima pisali naučne radove .
U rezimeu jednog svog rada oni navode da je isposnica Bjeličkovica pripadala veoma značajnom manastiru Svetog Nikole, u Pribojskoj Banji koji je u jednom periodu bio episkopsko sedište Dabarske episkopije. O značaju tog episkopskog sedišta govori podatak da se on pominje u Tipiku manastira Studenice, (pisanom početkom XIII veka) kao jedan od šest manastira čije su starešine birale igumana studeničke lavre.Organizacija monaškog života ovog manastira podrazumevala je dakle i keliotski način života, predodređen za odabrane podvižnike i karakterističan za rani srednji vek . Oni zaključuju da je to razlog što kelije manastira Banje prevazilaze regionalni značaj.
Neistražena pustinja Grabovica
Iako najznačajnija, Bjeličkovica nije bila jedina isposnica manastira u Pribojskoj Banji. U pisanim izvorima pominje se i monaška pustinja Grabovica.
„Pisah ovo pisanije na reci Limu, prema hramu svetog i slavnog arhijereja Nikole, zvanom dabar, u Pustinji Grabovici“, napisao je u svom zapisu iz 1535. godine jeromonah Sava, i zamolio čitaoca da mu oprosti greške u pisanju, jer, kako kaže, „beše mesto strpatno,a vreme zimno i mračno“.
Isposnica Grabovica nije istražena, ali je locirana na levoj obali Lima u pribojskom selu Dobrilovići , zaseok Grabovica, na litici stene,(vrh se Gradac) kod meštana poznata kao „Stan pećina“.
S.B.
www.priboj033.com
Ostavite vaš komentar